Çocuk diş hekimliği (pedodonti) önleme, erken teşhis ve diş tedavisinden (çürük, kaza sonucu travma vb.) sorumlu bir bölümdür. Çocuk diş hekimliği bölümü, süt dişleri ve kalıcı dişlerdeki çürük bakımının ötesinde, özellikle de küçük çocuklarda sık görülen ağız travmalarının tedavisi, korunma ve ağız hijyeni ile de ilgilenir.
Çocuk Diş Hekimliği Neden Önemlidir?
Her çocuğun kendi kişiliği, mizacı vardır ve sağlık uygulamaları ile temasa geçtiğinde farklı tepkiler verebilir. Pedodontik yaklaşım, çocuğun endişeleriyle başa çıkmak için çok sayıda pedagojik yöntem içerir. Onlara eşlik etmek ve iyi bir diş sağlığı için edinilmesi gereken alışkanlıklar konusunda tavsiyelerde bulunur.
Ağız hijyeni, iyi beslenme alışkanlıkları, baş parmak emme veya biberon çürüğü gibi konularda çocukların ve ebeveynlerin bir an önce bilinçlendirilmesi önemli olduğundan ilk temasın 2-3 yaşlarından itibaren yapılmasını öneririz. Bu süreçte çocukla güven ilişkisi kurmaya da çalışacağız.
Süt dişleri gelişim sürecinde yerini daimi dişlere bıraksa bile, çocukların çenelerinin büyümesinde ve gelişmesinde temel bir role sahiptir. Gelecekteki kalıcı dişlerin sağlıklı olması için de rehber görevi görmelerinin yanı sıra iyi oklüzyon, doğru çiğneme, olgun yutma içinde gereklidirler.
Çocuk Diş Hekimliğinin Amacı Nedir?
Vereceğimiz bakım konusunda çocuğa güven vermek için çocuk diş hekimliğinde karşılanma ve iletişim çok önemlidir. Bir çocuk ilk diş tedavisinde sorun yaşamazsa hayatı boyunca ağız sağlığının kontrolünü de daha kolay üstlenecektir. Çocuğunuza diş hekimi korkusu geliştirmemesi için rahatlatmanın yanı sıra ona, doğru beslenme ve fırçalama alışkanlıklarını öğretmeyi ve iyi bir ağız hijyeninin öneminin farkına varmasını sağlamayı da amaçlarız. Çocuklar, dişlerini ne kadar erken tanırsa, onları özümsemesi ve hayatı boyunca sağlıklı tutması da o kadar olasıdır.
Çocuklarda diş tedavisi de yetişkinlerle aynıdır. Ancak, çocuklarda tedavi için hızlı hareket etmek daha da önemlidir. Çünkü çocuklarda diş sorunları çok daha hızlı gerçekleşir. Çocuklarda iki ana patoloji vardır:
- Bunlardan ilki olan diş çürüğü, en yaygın olanıdır. Çocuklarda diş çürüğü, yetişkinlere göre daha hızlı gelişir.
- Diğeri ise süt dişinin sürme sürecinden kaynaklanabilen diş eti apseleridir. Daha ciddi hale gelmelerini önlemek için onları iyi izlemek önemlidir, aynı zamanda çocuğun ağrı çekmemesi için de bu çok önemlidir.
Her iki durumda da sorunu gidermek için en etkili tedavileri uygularız. Çocuğa nazik bakım sağlar ve iyi bakım konularını anlamasına yardımcı oluruz.
Çocukların Dişleri Nasıl Gelişir?
Çocukların dişleri ve gelişim hızları doğumdan yetişkinliğe büyük ölçüde değişir:
- İlk süt dişleri doğumdan 6 ile 12 ay sonra çıkar.
- Çocuğunuzun tüm geçici dişleri (süt dişleri) 2 ile 3 yaşlarında tamamlanır.
- İlk daimî diş, birinci azı dişi 6 yaşında ortaya çıkar.
- 6 ile 12 yaşları arasında giderek dökülen süt dişlerinin yerini kalıcı dişler almaya başlar.
- İkinci daimî azı dişi ise 12 yaşında ortaya çıkar ve bu karışık dişlenmenin sonudur.
Bu tarihler, ortalama zaman aralıklarıdır ve geç veya erken dişlerin çıkması, mutlaka bir sorun anlamına gelmez.
Pedodonti Koruyucu Uygulamaları
Çocuklarda çürükler oluşmadan önüne geçmek amacı ile pedodontide koruyucu tedaviler uygulanmaktadır. Başlıca koruyucu uygulamalar şunlardır;
Fluorid Uygulamaları
Flor, dişleri kuvvetlendiren ve çürümelerini önleyen bir elementtir. Flor dişi asitlerden koruyarak diş minesini güçlendirir. Çocuklarda 6 aylık dönemlerle jel ya da vernik formundaki florun diş hekimi kontrolünde, diş yüzeyine sürerek uygulanmasını tavsiye etmekteyiz.
Fissür Örtücü
Dişlerde yer alan fissürlerin (çiğneyici yüzeyde bulunan derin girintilerin) akışkan, inceltilmiş bir dolgu maddesi ile doldurulması uygulamasıdır. Amacı dişlerdeki çiğneyici yüzeyin daha düz bir hale getirilmesi ve besinlerin dişe yapışmadan tükürük akışı, dil hareketleri ile daha kolay uzaklaştırılmasını sağlamaktır. Çocukluk döneminde uygulanan fissür örtücüler, yetişkinlik döneminde dahi diş çürüklerin önlenmesini sağlayabilmektedir.
Yer Tutucular
Süt dişlerinin zamanından önce dökülmesi durumunda, çıkacak daimi dişlerin doğru açıyla çıkabilmesi amacıyla ağza yerleştirilen ve dişlerin kaymasını önleyen tedavidir. Bu şekilde ileride oluşabilecek ortodontik rahatsızlıkların önüne geçilir.
Pedodontide Enfeksiyon Tedavileri
En çok sorulan sorulardan bir tanesi; “Süt dişlerinde kanal tedavisi yapılabilir mi?’’
Süt dişleri, altındaki daimi diş germlerinden bağımsızdır. Kendilerine ait kök, kanal ve sinirleri vardır. Çocuklarda kanal tedavisi, daha kısa bir tedavi süresinde tamamlanır. Yetişkinlerdeki kadar uzun sürmez. Tedavi tek seansta bitebileceği gibi, dişin durumundan dolayı 2-3 seansta da tamamlanabilir. Tedavi sırasında lokal anestezi yapılması ve röntgen çekilmesi gerekebilir.
Diş Dolgusu
Dişteki çürük kısım temizlenerek; madde kaybının büyüklüğüne göre kompomer, kompozit ya da cam iyonomer esaslı malzemeler ile dolgu yapılır. Bazen lokal anestezi gerektirebilir.
Pedodontide Travma Tedavileri
Diş Travmaları
Diş travmaları çocuk yaşlarda en sık rastlanılan durumlardandır. Çocuklar ve aileler için düşme, çarpma sonucu dişlerde oluşan travma çok üzücü bir durumdur. Düşme ve çarpma sonucu en yüksek oranda; ön bölgedeki dişlerde kırık/yerinden çıkma oluşmaktadır. Kırılan ya da yerinden çıkan dişin canlılığını kaybetmemesi için; diş/parça tükürük ya da sütün içinde doktora gidene kadar muhafaza edilebilir. Düşme/çarpma vakalarından 30 dk– 1 saat gibi kısa bir zaman içerisinde diş hekimine gidilmesi çok önemlidir.
Travma Sonrası Tedaviler
Kırılan diş parçası, kırığın boyutuna ve kırık hattına bağlı olarak özel dolgu malzemeleri sayesinde yerine yapıştırılabilir. Kırılan parça çok küçük veya kayıp ise dişe estetik dolgu yapılarak diş dokusu tamamlanabilir. Yerinden bütün olarak çıkan diş 30 dakika içerisinde yerine yerleştirilirse, dişin kemiğe kaynayarak yerinde kalma şansı olabilir. Diş yerinden çıkmamış, kırılmamış sadece sallanıyor olabilir. Böyle durumlarda diş sabitlenmesi, kontrolsüz sallanmaması için splintlenebilir. Çarpma, düşme sırasındaki şok etkisinden dolayı dişler canlılığını yitirebilir. Böyle bir durumda dişe kanal tedavisi yapmak gerekecektir. Ancak travma görmüş dişler ilk esnada canlılığı ile doğru tepki vermeyebilir. Bu nedenle bu dişler 6 ay -1 sene takip edilmelidir. Travma sonrasındaki süreçte dişin renk değiştirip, koyulaşması dişin canlılığını yitirmesine işaret eder.
Süt Dişlerine Neden Özen Gösterilmelidir?
Süt dişlerinin yerini kalıcı dişler alacak olsa bile ne yazık ki çok yaygın olan bir düşüncenin aksine bunların tedavi edilmesi şarttır. Süt dişlerin bakımları, bir yandan çocuğunuzun iyi kalıcı dişlere sahip olması, diğer yandan da daha birçok işlevi yerine getirmesi için gereklidir. Bunlar, çiğneme sırasında işlevsel bir rol sağlarlar, çocuğunuzun konuşmasına katkısı büyüktür ve son olarak çocuklarda dişlerin görünümü psikolojik olarak ta önemli etkiye sahiptir.
Eğer tedavi edilmezse çürük dişler, çocuğunuzda ağrıya neden olur ve potansiyel olarak genel sağlığını (ateş, lenf düğümleri) etkiler. Ayrıca, çocuktaki çürüğü enfeksiyona dönüşürse bu enfeksiyon, alttaki daimî dişte geri dönüşü olmayan hasara da neden olabilir.
Çocuklar Ne Sıklıkla Diş Hekimine Götürülmelidir?
Çocuklar büyümesi sırasında çok sayıda fizyolojik değişiklikler yaşarlar. Bu da düzenli izlemeyi gerekli kılar. Ayrıca, çocuklarda çürükler hızla ilerler ve bu ilerleme, ağrısız bir şekilde gerçekleşebilir. Bu nedenle çocukların altı ayda bir kliğinimize getirmenizi öneririz.